Rookworsten

In de winter is het lekker om thuis te komen en aan tafel aanschuiven voor stamppot mét rookworst. Dit is niet langer een luxe die alleen is weggelegd voor de vleeseters onder ons. Rookworsten worden tegenwoordig ook gemaakt zonder vlees, om te voorzien aan de vegetarische levensstijl. Vlees of geen vlees, zo kan iedereen van een lekkere rookworst genieten. Of toch niet.

Er zijn verschillende merken die een vleesloze rookworst op de markt hebben gebracht. Oók geschikt voor mensen die gewend zijn aan de “echte” rookworst en bewust eens een dagje minder vlees willen eten. Zo belooft Unox op de verpakking van de vegetarische rookworst “met de vertrouwde smaak van Unox” en de Vegetarische Slager zegt een rookworst te hebben gecreëerd “waar zelfs de grootste vleesliefhebber niets aan hoeft te missen”. Grootse beloftes dus, maar kunnen ze die ook waarmaken? We namen de proef op de som en nodigden 50 kritische consumenten uit die wel van een lekker stukje rookworst houden.

De Test

We kochten zes vegetarische rookworsten die beschikbaar zijn in de grote supermarkten. Het betreft de volgende worsten: Roockworst van de Vegetarische Slager, Valess rookworst, Garden Gourmet rookworst, Unox vegetarische rookworst, Albert Heijn Vegan beukenhout rookworst en Albert Heijn Vandaag Vegetarisch rookworst. Ter referentie hebben we ook een Unox Gelderse rookworst meegenomen in de test. Zonder te weten welke rookworst ze voor zich hadden, hebben de panelleden de rookworsten één voor één geproefd en beoordeeld. Het oordeel is zeker niet mals, want veel van de rookworsten werden na één hap weer teruggegeven.

Over het algeheel vond het panel het heel makkelijk om te onderscheiden dat de rookworsten vegetarisch waren. Geen van de zes vegetarische rookworsten deed de naam “rookworst” eer aan en ze kregen daarom allemaal een dikke onvoldoende. Niet geheel onverwacht werd de Unox Gelderse rookworst wel lekker bevonden en kreeg een 7.4. De Unox Gelderse rookworst is sappig, geurig, had een goede rooksmaak en voldeed ook qua uiterlijk volledig aan het beeld van een goede rookworst. Eigenlijk waren al deze aspecten ver te zoeken bij de vegetarische rookworsten.

De Vegetarische Slager geeft aan zeven jaar hard gewerkt te hebben om deze vegetarische rookworst te maken. Het panel kon dat er echter niet in terug proeven en omschrijven de rookworst als zurig, niet rokerig genoeg en met een raar velletje. De kleur is veel te licht en de worst oogt plastic en kunstmatig. De geur is slap en chemisch. Slechts een enkeling vond de geur acceptabel voor een rookworst. Over de smaak waren ze evenmin te spreken: deze is zurig en “proeft erg kunstmatig geproduceerd“. Het is weliswaar een worst, maar rookworst mag het niet heten, aldus het panel.

Dan de volgende worst waarvan we weten dat er jaren aan onderzoek in zijn gestoken alvorens het product in de schappen kwam te liggen: Unox vegetarische rookworst. De uitgebreide reclamecampagne op tv en radio moet deze rookworst aan de man brengen, maar de proevers hoefden er niks van te weten. De worst is meer een leverworst: zacht, onaantrekkelijk en grauw. Er zitten opvallende stukjes in die het uiterlijk niet verbeteren. Een consument vond hem oud en muf “alsof deze 3 weken geleden is gemaakt“. Ondanks deze harde kritiek is deze rookworst niet de slechtste van de vegetarische rookworsten, maar er is nog veel ruimte voor verbetering.

Van alle rookworsten had de Valess rookworst de meeste rooksmaak. Misschien zelfs iets te veel want het kwam op sommigen over als asachtig. Dat het product voornamelijk van zuivel is gemaakt is te herkennen; deze is meer een mousse dan een stevige worst. Het vel is donkerder dan de rest, waar de binnenkant juist te licht is. De geur is acceptabel, maar de meningen over de smaak waren zeer verdeeld. De een vond “de smaak veel beter dan hoe hij eruitziet“, waar een ander juist aangaf dat deze rookworst er “beter uitziet dan hij smaakt“. Het eindoordeel was desondanks bijzonder laag en de vleessmaak is ver te zoeken.

De rookworst van Garden Gourmet is de enige die niet in een vacuümverpakking werd geleverd. Met een kooktijd van slechts 4 minuten is deze verreweg het snelst klaar. Maar het panel zou deze worst niet graag op hun bord tegen komen, want qua kleur en geur is deze ver ondermaats. De geur is niet sterk, maar ook zeker niet lekker. De kleur is veel te licht en de afwezigheid van definieerbare textuur maakt het meer een leverworst. Deze worst werd veelvuldig beschreven als smaakloos, en dat kwam de beleving zeker niet ten goede.

Dan is er Albert Heijn die dapper maar liefst twee vegetarische rookworsten heeft gemaakt. De ene ligt in de koeling en de ander is buiten de koeling houdbaar. De worsten zien er identiek uit, maar de smaak is wel degelijk anders. De gekoelde Vandaag Vegetarisch variant is gemaakt van wortel en ui. Deze is volgens het panel te oranje en lijkt meer op een knakworst. “Ziet er als plastic uit” en ze beschreven dat er een aparte vettige substantie omheen zat. Waarschijnlijk had dat het vel moeten voorstellen, want verder is er geen verschil tussen binnen- en buitenkant te bekennen. Voor sommigen is de peperige smaak te overheersend en de worst “geeft geen lekkere nasmaak“. Kortom, geen succes.

De hoop van Albert Heijn is dus gevestigd op de beukenhout rookworst. Helaas, samen met de andere AH-rookworst voldoet deze het minst aan het criterium van een rookworst qua uiterlijk. “Ik heb een ander idee bij het uiterlijk van een rookworst“. Ook deze lijkt op plastic en is te oranje. Op de website belooft Albert Heijn dat deze “rookworst met rooksmaak is net zo lekker als een gewone rookworst“. De rooksmaak is wel iets beter dan die van de meeste andere vegetarische rookworsten, maar het is volgens het panel nog steeds niet rokerig genoeg. Dat is onverwacht, aangezien deze op beukenhout is gerookt volgens de verpakking. De geur is weeïg en “totaal niet aantrekkelijk om een hapje van te nemen“. Over de smaak is het panel ook niet te spreken.

Eindoordeel

Al met al was het niet wat de panelleden op gehoopt hadden bij een smaaktest voor rookworsten. De vegetarische rookworsten kregen de volgende rapportcijfers:

1. Valess rookworst: 3.2
2. Unox vegetarische rookworst: 2.9
3. Albert Heijn Vandaag Vegetarisch rookworst: 2.9
4. Roockworst van de Vegetarische Slager: 2.8
5. Albert Heijn vegan beukenhout rookworst: 2.7
6. Garden Gourmet rookworst: 2.6

Alle lof voor de producenten dat ze een poging hebben gedaan om rookworsten ook beschikbaar te maken in een vegetarische variant. Maar als het aan ons panel ligt zijn er nog heel wat aanpassingen nodig voordat de vegetarische rookworst acceptabel genoeg is om geserveerd te worden bij een ouderwetse stamppot. Wellicht kan er in de toekomst samen met goed sensorisch onderzoek en een welwillend panel een beter alternatief worden ontwikkeld.